Ciekawostki

Ciekawostki z kraju i ze świata...

1 \| 2 \| 3 \| 4 \| 5 \| 6

Czy wiesz, że...

-------------------------------------------------------------------------------------------- Pingwiny oraz strusie jako jedyne ptaki mają całe ciało pokryte piórami. Zazwyczaj pióra wyrastają tylko z niektórych części ciała tzw. pteryliów. U wspomnianych ptaków wyrastają z niemalże całego ciała. Niektóre pingwiny spędzają w wodzie 85% swojego życia. Pingwiny potrafią nurkować na głębokość 265 metrów. Mogą utrzymywać się pod wodą bez zaczerpnięcia powietrza aż przez osiemnaście minut. Francuski film dokumentalny, opowiadający o życiu i rozmnażaniu się pingwinów cesarskich zarobił w USA 37 milionów dolarów. To wynik lepszy niż dochody z wyświetlania Amelii. W przeszłości na Ziemi żyły znacznie większe pingwiny, niż obecnie. Na pustyni w Peru paleontolodzy znaleźli szkielet nieznanego wcześniej gatunku pingwina, nazwanego Icadyptes salasi. Rozmiary jego szkieletu wskazują, że ptak musiał mieć wysokość ok. 150 cm. Wielki pingwin żył ok. 36 mln lat temu. --------------------------------------------------------------------------------------------- W czasie burzy napięcie pomiędzy Ziemią a chmurą dochodzi do 100 000 000V. Prąd płynący w błyskawicy ma natężenie w szczycie około 10 000 A a czasami znacznie więcej. Zwykła letnia burza wyzwala energię o mocy trzynastokrotnie większej niż energia bomby atomowej zrzuconej na Hiroszimę, której ładunek odpowiadał 20 000 ton TNT (trotylu - trójnitrotoluenu). -------------------------------------------------------------------------------------------- W bardzo niskich temperaturach, w niektórych substancjach występuje zjawisko gwałtownego zaniku oporu. Ciała te stają się nadprzewodnikami, a ich opór właściwy jest praktycznie równy zeru. W nadprzewodniku, znajdującym się w temperaturze poniżej krytycznej, raz wzbudzony prąd będzie krążył nieskończenie. Obecnie znamy już materiały mające własności nadprzewodzące w temperaturach wyższych od temperatury ciekłego azotu (wyższe od temperatury 80K). Trwają poszukiwania tanich substancji nadprzewodzących w temperaturze pokojowej. ------------------------------------------------------------------------------------------------- Pierwszy aparat do utrwalania scen ruchomych (tzw. kinetoskop) zbudował w 1892 roku Thomas Alva Edison. Jeszcze wcześniej w 1886 roku działający prototyp takiego aparatu skonstruował urodz. w Polsce Ottomar Anschütz, według innych źródeł przypisuje się to także Polakowi Stanisławowi Jurkowskiemu. Podobne urządzenie (kinematograf - patent z 13 lutego 1894) skonstruowali bracia Auguste i Louis Lumière. Upowszechniło się ono na początku XX wieku, ściągając na projekcje objazdowe i szybko powstających kinoteatrów wielkie rzesze sympatyków nowej, X muzy. Pierwsza publiczna projekcja wykonanego kinematografem filmu odbyła się 28 grudnia 1895 roku w paryskim Salonie Indyjskim Grand Cafe. ----------------------------------------------------------------------------------------------- Siły działające między cząsteczkami tego samego ciała nazywa się siłami spójności. Skutkiem ich działania jest np. kulisty kształt kropli. Siły działające między cząsteczkami różnych ciał nazywają się siłami przylegania. Szkło jest "mokre", bo siły przylegania między cząsteczkami szkła i wody są większe od sił spójności między cząsteczkami wody. ----------------------------------------------------------------------------------------------- Nietoperze potrafią wysyłać i odbierać ultradźwięki, czyli fale akustyczne o częstotliwości większej niż 20 000Hz (takich dźwięków nie słyszy człowiek). Wykorzystują je do orientacji w terenie (podobnie jak echolokacja). Jeżeli fala ultradźwiękowa natrafia na owada to następuje ugięciu na owadzie i nietoperz rejestruje powracającą falę wtórną i lokalizuje swoją zdobycz. ---------------------------------------------------------- Światło to fala elektromagnetyczna, która polega na rozchodzeniu się zmian pola elektrycznego i magnetycznego. polaryzacja Wektory tych pól są prostopadłe do kierunku rozchodzenia się. Jeżeli drgania pola elektrycznego są w jednym kierunku to taką falę nazywamy spolaryzowaną, jeśli drgania są w różnych kierunkach to niespolaryzowaną. Światło można spolaryzować w niektórych kryształach np. w krysztale kwarcu, lub substancjach wykonanych z polimerów zwanych polaroidami. Nasze oko nie potrafi odróżnić czy światło jest spolaryzowane czy też nie, jest to nam niepotrzebne. Takie możliwości mają pszczoły. Pomaga im to orientować się w terenie. Światło rozproszone w chmurach jest częściowo spolaryzowane. Pszczoły rejestrują stopień polaryzacji światła i nawet w czasie pochmurnych dni orientują się według Słońca. ------------------------------------------------------------------------------------------- Najbardziej popularnymi elektrycznymi źródłami światła są żarówki. Jednak tylko około 20% pobranej mocy przez żarówki energii elektrycznej zamienia się na energię świetlną. Pozostałe 80% energii stanowią straty, ponieważ część energii zostaje zużyta na ciepło przekazane otoczeniu. Obecnie wprowadzane są żarówki oszczędnościowe, które są w rzeczywistości tzw. lampami wyładowczymi. W lampach tych energia świetlna powstaje w wyniku pobudzenia do świecenia gazu i tylko minimalna ilość energii elektrycznej zamieniana jest na przekazanie otoczeniu ciepła. Sprawność takiej żarówki wynosi 90% (tyle energii zamieniane jest na światło). ----------------------------------------------------------------------------------------------- Prąd elektryczny może płynąć przez organizm człowieka, powodując w skrajnym przypadku śmierć. Opór ciała człowieka zależy od wielu czynników i zmienia się w szerokim zakresie od 1000W do 100000W . Mniejszy opór ma ciało w przypadku uszkodzonego naskórka i mokrej skóry, większy w przypadku, gdy naskórek jest gruby i suchy. Niebezpieczny dla organizmu jest przepływ prądu o natężeniu około 0,025A. Ponieważ natężenie prądu jest wprost proporcjonalne do napięcia to wyższe napięcie jest oczywiście bardziej niebezpieczne. Za bezpieczne napięcie dla człowieka przyjmuje się 24 V. ---------------------------------------------------------------------------------------- Kopiowanie dokumentów za pomocą kserokopiarki polega na utworzeniu na aluminiowym wałku (pokrytym selenem) elektrycznego obrazu kopiowanego dokumentu. Wałek elektryzuje się dodatnio w miejscach odpowiadających ciemnym partiom dokumentu. Do tych punktów bębna "przyklejają się" naelektryzowane ujemnie cząstki specjalnej substancji, zwanej tonerem, zawierającej mieszaninę cząsteczek węgla i żywicy syntetycznej. W taki sposób na wałku powstaje obraz oryginału. Cała powierzchnia papieru, na którym chcemy wykonać kopię, jest najpierw elektryzowana dodatnio. Papier dociśnięty do aluminiowego walka zbiera zeń ujemnie naładowane cząstki tonera. Na końcu procesu kopiowania papier poddany jest działaniu wysokiej temperatury. Zawarta w tonerze żywica topi się i wraz z cząstkami węgla wnika we włókna papieru, i kopia dokumentu jest gotowa. Na takiej samej zasadzie działają drukarki laserowe. ------------------------------------------------------------------------------------------------ 100 000J to energia, którą można uzyskać w wyniku spalenia łyżeczki benzyny, zjedzenia łyżeczki cukru, pół kostki czekolady, dwóch frytek lub wykorzystanie energii elektrycznej zawartej w dziesięciu ogniwach od latarki. ------------------------------------------------------------------------------------------------- Żółwie morskie migrują tysiące kilometrów po otwartym oceanie, dążąc do miejsc lęgu i żerowania. Kierują się w swoich migracjach swoistą "mapą" magnetyczną. Jak ostatnio wykazano jest to umiejętność ustalania pozycji geograficznej na podstawie subtelnych zmian pola magnetycznego Ziemi, podobnej w działaniu do GPS. Na podstawie informacji uzyskanych z pola magnetycznego mogą stwierdzić, gdzie są w stosunku do swojego celu wędrówki. Jest to znacznie bardziej złożone wykorzystanie pola niż proste posługiwanie się wskazującym kierunek kompasem magnetycznym. --------------------------------------------------------------------------------------------------- W metalach znajdują się swobodne elektrony, które bez zewnętrznego pola elektrycznego poruszają się ruchem chaotycznym. Średnia prędkość elektronów metalu w ich bezładnym ruchu cieplnym w temperaturze pokojowej jest rzędu 100 000 m/s. Gdy na końcach przewodnika pojawia się różnica potencjałów, powstaje pole elektryczne i wszystkie swobodne elektrony zaczynają się poruszać w jednym kierunku ruchem uporządkowanym. Pole elektryczne rozchodzi się z prędkością światła wynoszącą 300 000 km/s, tak więc wszystkie elektrony zaczynają się poruszać niemal jednocześnie. Średnia prędkość uporządkowanego ruchu (dryfu) elektronów w cienkim drucie wynosi tylko 0,01 m/s, gdyż elektrony zderzają się z jonami sieci. ------------------------------------------------------------------------------------------------ Niektóre zwierzęta potrafią wytwarzać napięcie elektryczne. Na przykład płaszczki elektryczne i węgorze elektryczne (żyjące w Ameryce Południowej i Środkowej) wykorzystują je do ogłuszania lub zabijania swych ofiar. Zapas energii, jaką węgorz ma nagromadzoną w ogonie, wystarczyłby do rozbłyśnięcia kilkunastu żarówek. -------------------------------------------------------------------------------------------- Człowiek po specjalnym treningu, może bez szczególnych zabezpieczeń zanurzyć się w wodzie na głębokość 100 metrów, na której panuje ciśnienie około 1000 000 Pa (10 razy większe niż ciśnienie atmosferyczne - słup wody o wysokości 10 metrów wywołuje ciśnienie równe atmosferycznemu). Na większych głębokościach siła parcia wody może spowodować zgniecenie klatki piersiowej. Dlatego przy pracach prowadzonych pod wodą nurkowie stosują specjalne skafandry zabezpieczające przed skutkami tak dużego ciśnienia. -------------------------------------------------------------------------------